درآیات قران هدایت و ضلالت به اراده خدا است چون می‌فرماید: (یُضِلُ‏ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی مَنْ یَشاء)؛ هر که را بخواهد هدایت و هر که را بخواهد گمراه می‌کند ،  پس اختیار انسان چه می‌شود؟

پاسخ:
نکته اول : پروردگار عالَم ،حکیم است و مشیّت و اراده او از حکمت او جدا نیست. پس ضلالت و هدایت الهی حکیمانه هست.
نکته دوم : خداوند ، درآیات متعدد از قرآن کریم ، راه‌ها و شرایط هدایت و ضلالت را که انسان با اختیار خود انجام می‌دهد، بیان فرموده است ، که به چند نمونه اشاره می‌شود:
«…وَ مَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَه…» ؛ «…و هر کس به خدا ایمان آورد، خداوند قلبش را هدایت مى‏کند…»(۱)
در این آیه شریفه ، ایمان ، شرط هدایت است و انسان اختیار دارد ، ایمان بیاورد تا اهل هدایت و یا ایمان نیاورد و اهل ضلالت شود.
«إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدیهِمْ‏ رَبُّهُمْ بِإیمانِهِمْ تَجْری مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فی‏ جَنَّاتِ النَّعیم‏» ؛«(ولى) کسانى که ایمان آوردند و کارهاى شایسته انجام دادند، پروردگارشان آن‌ها را در پرتو ایمانشان هدایت مى‏کند؛ از زیر (قصرهاى) آن‌ها در باغ‌های بهشت، نهرها جارى است‏»(۲)
در این آیه مبارکه ، ایمان و عمل صالح را زمینه هدایت الهی برشمرده‌اند که انسان با اختیار خود انجام می‌دهد.
«…وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمینَ»؛«…و خداوند، قوم ستمگر را هدایت نمی‌کند»(۳)
«إِنَّ الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ لا یَهْدیهِمُ‏ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیم‏»؛«به یقین، کسانى که به آیات الهى ایمان نمى‏آورند، خدا آن‌ها را هدایت نمى‏کند؛ و براى آنان عذاب دردناکى است.»(۴)
مشاهده می‌فرمایید که راه ضلالت درآیات قران کریم ، ظلم و عدم ایمان و… بیان‌شده است .
نتیجه اینکه : تمام امور ازجمله ضلالت و هدایت به خداوند نسبت داده می‌شود (چه باواسطه و جه بی‌واسطه) اما فعل خداوند حکیمانه و بر اساس حکمت هست .
پی‌نوشت:
۱٫  تغابن/۱۱
۲٫  یونس/۹
۳٫  نحل/۱۰۴