در هر فیلمی، مهمترین نقش را کارگردان دارد و در هر تصویری حضور موثر او را می توان دید، اما در هر فیلمی این هنرپیشگان هستند که “ظهور"‌ دارند و اندیشه و نظر کارگردان را با صدا و رفتار و حالات خود ابراز و اظهار می کنند.

در مدیریت خانواده و جامعه و در همه ابعاد اقتصادی، اعتقادی، اجتماعی و سیاسی نیز دو نقش اصلی وجود دارد: حضور و ظهور. یک گروه حضوری موثر دارند و یک گروه هم ظهوری واسطه ای.

خداوند حکیم به زن موقعیت، صفات و استعدادهایی داده که می تواند در بیشترین ابعاد زندگی خانواده و جامعه و جهان، نقش کارگردان، یعنی حضوری موثر اما نامحسوس را داشته باشد.

زن انبیا، اولیاء و عقلا را مجذوب خود می کند و مردان را با سر انگشت هنرمندی خود به مسیر حق و خیر و کمال و یا باطل و شر و فساد می کشاند.

اگر دختر از کرامت و قداست خود به عنوان یک زن غافل بماند، گرفتار “بحران هویت"‌ می شود. در این صورت تبرج و ظهور و انگشت نما شدن در کوچه و خیابان برای او “ارزش"‌ می شود، مسحور زبان بازی جوانان هرزه می گردد، اسیر بی بند و بارترین افراد خواهد شد و برده ی جنایتکارترین صاحبان ثروت و قدرت و تزویر می شود. چنین دختری نارضایتی، ابتذال و متلاشی شدن از درون خود را با تداوم خودنمایی و هرزگی پنهان کند.

حرف آخر این که زن مسلمان پشتوانه و معمار شخصیت مرد است و مرد، معمار تاریخ.

دختر زنده به گور کسی است از خود بیگانه که احساس حقارت می کند و پسر بودن را بهتر و قرین موفقیت می پندارد. به همین دلیل می کوشد مثل پسرها حرف بزند، بپوشد، بی قید وبند باشد، رفتاری تصنعی و هیجانی و سبک داشته باشد و هیچ حرمت و ارزشی برای خود قائل نشود.
به پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) بشارت تولد دختری دادند. حضرت با نگاهی به چهره اصحاب دریافت كه آنها از این خبر ناخرسندند، از این روی فرمود: شما را چه شده، گلی به من داده شده كه او را ببویم و روزی‌اش بر عهده خداوند متعال است.(من لایحضره‌الفقیه، ج3، ص482، ح 4693.)

یک بانوی مسلمان باید هفت خصوصیت داشته باشد تا شایسته این همه لطف رسول خدا صلی الله علیه و آله گردد. این خصوصیات به قرار زیرند: 

1- با وقار و زیبا و در یک کلام “تماشایی"‌  است
دختران “شش سال” زودتر از پسرهای هم سنش به عقلانیت، خودکاری، خودباوری، خود انضباطی، خود مدیری و بلوغ می رسند. دختری که به این مراحل از رشد رسیده است، خود را گنج بی پایانی از مهر و محبت و “صفات” زیبا می بیند و نیازی به “خودنمایی"‌، “بدن نمایی"، ،"‌ریاکاری"‌ و رفتارهای مصنوعی” ندارد. بنابراین گفتار، رفتار و اخلاق او خردمندانه و شایسته و شخصیت او و با وقار و زیبا و در یک کلام “تماشایی"‌ است.

او قدر و قیمت خود را می داند و مانند آن زنانی نیست که به گفته رسول خدا (صلی الله علیه و آله  در عین پوشیدگى برهنه اند (لباس هاى بدن نما و جوراب هاى نازك مى پوشند) هوسباز و دلفریب مى باشند، موهاى خود را طورى آرایش مى كنند كه مانند كوهان شتر جلوه مى كند. اینان داخل بهشت نمى شوند و حتى بوى آن را استشمام نمى كنند، با این كه بوى بهشت از راه بسیار دور شنیده مى شود.(لسان العرب ج11 ، ص637) جهانگردان فراوانی با تحمل هزینه های سنگین از کشورهای مختلف به عشق تماشای متانت “راه رفتن"‌ و ظرافت “چای ریختن” دختران ژاپنی همه ساله به ژاپن سفر و وقار آنها را تحسین می کنند.

همه دختران جهان کانون مهر و عاطفه اند و بنابراین در زبان عربی “آنسه‌” نامیده می شوند. زیرا از همان خردسالی “نوازشگری”‌” را “بدون هیچ آموزشی"‌‌ نسبت به هر عروسک بی جان و بی تحرکی ابراز می کنند و با مهربانی با عروسک شان سخن می گویند

اگر چه زنان کشورمان برای رسیدن به بسیاری از خواسته هایشان در جامعه تلاش می کنند، اما باید گفت ریشه تمامی این مسائل به رسیدن زنان به هویت واقعی شان باز می گردد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ، زن ایرانی به دنبال هویت واقعی خود است و برای رسیدن به این مطلوب ، تلاشهای زیادی می کند. اشتغال زنان خود یکی از نمونه های بارز برای رسیدن به این هویت است . متاسفانه باوجود تلاشهای گسترده برای حل مشکلات زنان ، کمتر فعالیتی در این خصوص صورت گرفته است حال آن که بسیاری از کارشناسان در قالبهای گفتاری مختلف به این مساله اذعان کرده اند که زن ایرانی به دنبال هویتی مستقلی در قالب فرهنگ ایرانی و براساس آموزه های اسلامی خویش است.
 

زن ایرانی در قالب خانواده یا…

اگر چه براساس نگرش غالب و رایج در جامعه ، همواره زن ایرانی در قالب خانواده تعریف شده است اما آمارهای نگران کننده ای در کشور وجود دارد که این مساله را تا حدی نفی می کند طبق آمارهای موجود ، بیش از 41 درصد زنان بالای 10 سال کشور مجرد هستند ، حال آن که برنامه خاصی برای این بخش وسیع جامعه مان تدارک دیده نشده است.
مشکلات اقتصادی موجود بر سر راه ازدواج جوانان در کنار بحران های دیگر موجود ، همگی مزید بر علت شده است تا روز به روز بر تعداد زنان مجرد کشورمان افزوده شود.
از سوی دیگر نبود برنامه ای برای این قشر موجب شده است با بحران های جدیدی در این عرصه مواجه باشیم. طی سالهای اخیر ، فعالیت هایی برای زنان خانه دار صورت گرفته است ، اما این فعالیت ها نیز نتوانسته به صورت کامل ، آنان را پوشش دهد.
برای نمونه می توان به طرح بیمه زنان خانه دار اشاره کرد که از سال 80 آغاز شده و قرار بوده تا پایان 5 سال تمامی زنان خانه دار کشور را تحت پوشش خود قرار دهد ، حال آن که اخبار خوشی از پایان این طرح به گوش نمی رسد.
 

با وجود این طی سالهای اخیر ، زنان از رشد خوبی در حضورشان در سطوح بالایی کشور برخوردار بوده اند. برای نمونه می توان به حضور زنان در کابینه دولت اشاره کرد. از سوی دیگر چندین کرسی مجلس نیز به زنان اختصاص یافته است تا آنان در مقام تصمیم گیری کشور نیز حضور فعالی داشته باشند و برای رفع مشکلات زنان کشورمان گام بردارند.

از دیگر دستاوردهای زنان در سالهای اخیر، راه اندازی رشته مطالعات زنان در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه های کشور است تا به صورت آکادمیک به تبیین نیازهای زنان در کشورمان پرداخته و راهگشای مسئولان برای اتخاذ تصمیمات مناسب برای رساندن زنان ایرانی به جایگاه شایسته و مورد انتظارشان باشد و در نهایت می توان به فعالیت های گسترده دفتر مشارکت زنان کشورمان اشاره کرد که در دولت جدید به مرکز امور زنان و خانواده تغییر نام یافته است و توانسته با تاسیس مراکز متعددی در سراسر کشور برای رفع مشکلات زنان کشور گام بردارد.

به طور حتم گسترش چنین نهادهای مدنی در امور زنان در سطح کشور خواهد توانست برای رساندن زنان به جایگاه واقعی شان موثر واقع افتد.

با ورود زنان به سطوح بالای تحصیلات ، تمایل آنان برای اشتغال نیز افزایش یافته است ، تا جایی که بسیاری از زنان علاوه بر نقشهای خانه داری خود، تمایل بر اثبات توانایی هایشان در مسائل اجرایی کشور دارند.

به همین منظور در تحقیقی که سال 84 از سوی مرکز امور مشارکت زنان درباره دغدغه اصلی زنان ایرانی در استان های کشور صورت گرفته است ، اشتغال به عنوان مهمترین دغدغه زن ایرانی در مقایسه با دیگر عوامل موجود ارائه شده است. با وجود این به دلیل عدم تعریف مناسب برای اشتغال زنان ، میزان بیکاری زنان کشور 2 برابر مردان است .

تمامی این مسائل موجب شده است طی سالهای اخیر فعالیت های بسیاری برای رفع این مشکلات در سطح جامعه صورت گیرد.

خانم ظهیری ، از کارشناسان مسائل زنان با اشاره به وجود چنین مشکلاتی در جامعه می گوید: این یک حقیقت غیرقابل انکار است که زنان نیز در بسیاری از موارد می توانند با حفظ هویت خانواده خود ، در فعالیت های اجتماعی نیز حضور فعالی داشته باشند اما در کشور ما این مساله کمتر مورد توجه قرار گرفته است .

از سوی دیگر نمی توان مانع حضور زنان در فعالیت های اجتماعی شد چراکه افزون بر توانایی های شخصی زنان ایرانی ، فضای حاکم بر کشور نیز چنین مساله ای را می طلبد.

در حال حاضر نزدیک به یک میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند که باید مخارج زندگی خانواده تحت تکفل را به شخصه عهده دار شوند.

از سوی دیگر ، هزینه های بالای زندگی موجب شده است تا ضرورت هر چه بیشتر فعالیت زنان در کنار مردان برای تامین مخارج احساس شود.

طی سالهای اخیر ، فعالیت های گسترده ای برای ایجاد زمینه مناسب به منظور حضور فعال زنان در عرصه های اجتماعی انجام شده است.

اگرچه نهادهای مرتبط با زنان ، طی سالهای اخیر به صورت عمده گسترش یافت اما بی شک باید اذعان کرد که زنان به عنوان نیمی از واقعیت جامعه کشورمان در جامعه ایرانی حضور دارند. حضور زنان در عرصه های مختلف کشور ، خود موید این مدعاست .

خانم تاجیک ، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل زنان با اشاره به حضور زنان در عرصه های مختلف جامعه مان می گوید: کارنامه زنان در سالهای جنگ بسیار روشن و هویداست اگرچه کمتر زنی به صورت فیزیکی در جبهه ها حضور داشته است اما طی این سالها ، وظیفه پشتیبانی جنگ در کنار سرپرستی خانواده ها به عهده زنان گذاشته شده بود. این وظیفه اگرچه کمتر مورد توجه بسیاری از دولتمردان قرار گرفته است اما از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

وی ادامه می دهد: پس از سالهای جنگ نیز زنان علاوه بر حضورشان در خانه ، در عرصه های مختلفی حاضر بوده اند. بسیاری از زنان در بخشهای مختلف اداری و صنعتی کشور حاضر بوده اند و کارنامه درخشانی نیز از خود بر جای گذاشته اند. تاجیک از حضور زنان در دانشگاه هایی به نام جنبش علمی زنان کشور یاد کرده است و می افزاید: در حال حاضر ورودی دانشگاه ها ، 61 به 39 به نفع زنان است .

این به آن معناست که زنان کشورمان از قالبهای سنتی خارج شده اند و سعی در بالا بردن اندیشه ها و توانایی هایشان در علوم مختلف دارند.

وی به انتقادهای موجود در این زمینه اشاره کرده و در پاسخ می گوید: این که زنان ما از تحصیلات بالایی برخوردار باشند ، نه تنها مشکلی را برای جامعه ایجاد نخواهد کرد بلکه موجب توسعه و رشد شاخصهای انسانی کشور خواهد شد حتی اگر چنین زنانی در خانه حضور داشته باشند ، به عنوان یک مادر تحصیلکرده ، نقش بسیار موثرتری در خانواده خود ایفا خواهند کرد که در نهایت به رشد جامعه منجر خواهد شد.

چند سال پیش وقتی برای نخستین بار زهرا شجاعی ، رئیس مرکز امور مشارکت زنان ، آماری مبنی بر وجود بیش از یک میلیون و هفتصد هزار دختر مجرد مازاد بر تمامی مردان مجرد کشور اعلام کرد ، موجی از نظرات موافق و مخالف در جامعه ایجاد شد.

اگر چه آن زمان به رغم جنجال های بسیاری ، موضوع پس از مدتی به دست فراموشی سپرده شد اما خود گواهی بر اهمیت بحث زنان در کشور بود و نشان داد جامعه ایرانی در مواجهه با نیمه خاموش خود (زنان) تا حد زیادی حساس شده است.
با وجود این و پس از این ماجرا ، مباحث زنان در کشورمان تا حد زیادی دستخوش تغییر و تحولات سیاسی شد ، غافل از این که چنین مباحثی مدتهاست در کشور مطرح شده و موجی را با خود همراه کرده است اما در این میان نکته ای که همواره کمتر به آن توجه شده ، دغدغه های اصلی یک زن ایرانی است که در اشکال مختلف نمود و ظهور می یابد.

نخستین بار پس از انقلاب اسلامی در سال 67 ، نهاد رسمی زنان در قالب مشاور امور زنان در وزارت آموزش و پرورش تشکیل شد. اگر چه دلایل متعددی برای این مساله مطرح شده است ، اما به اعتقاد بسیاری ، نگاه ابزاری رژیم گذشته نسبت به زنان موجب شد در سالهای پس از انقلاب ، کمتر نامی از زنان به صورت مشخص در سطح جامعه ایرانی وجود داشته باشد. از سوی دیگر جنگ و عواقب آن موجب شد تا کمتر بحثی نسبت به بحث زنان به صورت تخصصی صورت گیرد. با این حال جامعه زنان طی این سالها نیز حضور فعالی در عرصه اجتماع داشته و در عرصه های مختلف همچون آماده سازی مسائل پشت جبهه فعال بوده است اما سال 67 را باید نقطه عطفی در مباحث مربوط به زنان در ایران دانست .

زهرا شجاعی به عنوان اولین مسئول مربوط به امور زنان در کشور که سال 67 به عنوان مشاور وزیر آموزش و پرورش در امور زنان انتخاب شد ، درباره اوضاع و احوال آن زمان می گوید: آن زمان هیچ تشکیلاتی درباره بحث زنان وجود نداشت حتی کوچکترین مطالعاتی نیز درخصوص بحث زنان وجود نداشت بنابراین کمتر کسی رغبتی برای فعالیت در حوزه زنان پیدا می کرد البته این بدان معنا نبود که برنامه ای برای زنان وجود نداشته باشد بلکه همواره زنان به صورت خنثی در برنامه های کلی جامعه وجود داشتند و هیچ برنامه و یا لایحه خاصی برای مشکلات زنان وجود نداشت . با وجود این در سالهای بعد ، مباحث زنان به صورت جدی تر پیگیری شد تا جایی که تنها 2 سال بعد ، یعنی سال 1369 ، شورای عالی زنان کشور به عنوان یکی از زیرمجموعه های شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور فعالیت خود را آغاز کرد.

چند ماه بعد و در ماههای ابتدایی سال 70 ، دفتر امور زنان در نهاد ریاست جمهوری نیز فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد تا زنان و مباحث مربوط به آنان به صورت مستقیم در نهاد اجرایی کشور جا گیرند. از آن پس ، کشور ما شاهد گسترش نهادهای مرتبط با امور زنان است تا جایی که این روزها دفتر امور زنان به مرکزی مستقل تبدیل شده است و ریاست آن در حکم مشاور رئیس جمهور قرار دارد.

ادامه دارد….